Xức Dầu bệnh nhân là Bí tích giúp nâng đỡ bệnh nhân và người già yếu về phần hồn cũng như phần xác. Bằng việc đặt tay, xức dầu thánh và lời cầu nguyện của linh mục, qua đó xin Thiên Chúa an ủi và cứu độ họ.
Bệnh tật và đau khổ có thể làm cho con người xao xuyến, bi quan, đôi khi đưa tới tuyệt vọng và nổi loạn chống lại Thiên Chúa. Chúa Kitô thiết lập Bí tích này để chữa lành con người cả hồn lẫn xác (chữa bệnh và tha tội) và giúp chúng ta biết cách liên kết bệnh tật của mình với cuộc khổ nạn cứu độ của Chúa.
Xức dầu bệnh nhân không phải chỉ là Bí tích dành cho những người hấp hối, thế nên, thời gian thích hợp để lãnh nhận khi người tín hữu bắt đầu đau nặng hay nguy tử vì bệnh tật hay già yếu. Trong cùng một cơn bệnh, có thể lãnh nhận bí tích này nhiều lần, cứ mỗi lần trở nặng. Trước khi chịu đại phẫu, hoặc người lớn tuổi, suy yếu cũng nên lãnh nhận bí tích Xức Dầu bệnh nhân.
Như các bí tích khác, Bí tích Xức Dầu bệnh nhân cũng là một cử hành phụng vụ có tính cộng đoàn, dù được cử hành riêng tư. Nếu hoàn cảnh cho phép nên cử hành bí tích Giải Tội trước khi ban bí tích Xức Dầu (có thể ban ơn Toàn Xá), và tiếp sau đó là trao Thánh Thể như của ăn đàng để bước vào cuộc sống vĩnh cửu.
Nghi thức chính yếu là linh mục đặt tay trên bệnh nhân và đọc lời nguyện xin Thiên Chúa nhờ sức mạnh của Thánh Thần sẽ chữa trị linh hồn bệnh nhân, và nếu Chúa muốn thì thể xác cũng được chữa lành. Kế đến, linh mục lấy Dầu bệnh nhân (OI) xức trán và đọc: “Nhờ việc xức Dầu Thánh này, và nhờ lòng từ bi nhân hậu của Chúa, xin Chúa dùng ơn Chúa Thánh Thần mà giúp đỡ con. Amen. (sau đó xức hai tay:) Để Người giải thoát con khỏi mọi tội lỗi, cứu chữa con và thương làm cho con thuyên giảm. Amen”.
